trattato/ decreto
Hierapytna, Rodi, Lyttos, Magnesia sul Meandro,
post 205 a.C. - ca.
Stele opistografa (scritta su entrambi i lati), lavorata a gradina ai lati, ove a circa metà altezza si identifica un foro circolare. Sulla pietra sono ancora visibili le linee guida per facilitare l'incisione del testo, interamente riportato da un codice che ne conserva la trascrizione.
- FONTE DEI DATI Regione Veneto
- OGGETTO stele stele parallelepipeda opistografa
-
MATERIA E TECNICA
calcare/ a gradina
-
MISURE
Altezza: 106,5 cm
Spessore: 8,5-9 cm
Larghezza: 73 cm
-
CLASSIFICAZIONE
iscrizioni pubbliche
- AMBITO CULTURALE Ambito Culturale Greco-insulare/ Tardo-ellenismo
- LUOGO DI CONSERVAZIONE Museo Archeologico Nazionale di Venezia
- LOCALIZZAZIONE Museo Archeologico Nazionale di Venezia
- NOTIZIE STORICO CRITICHE La stele fu rinvenuta nel 1788 da parte dello spagnolo Antonio de Torres y Ribera a Portogruaro, nella casa del canonico Quirini, ove era riutilizzata come davanzale di una finestra. In seguito alla sua rimozione, la stele fu donata nel 1790 al nobile veneziano Pietro Persico, i cui eredi la donarono nel 1828 al Museo. La stele, insieme ad altre due iscrizioni sempre di provenienza cretese, costituisce un'importante testimonianza documentaria sulle complesse dinamiche politiche che interessarono l'isola di Creta durante il periodo medio e tardo-ellenistico (secc. III-II a.C.), altrimenti scarsamente noto a causa delle rare fonti letterarie disponibili. Durante questo periodo, Creta è oggetto di numerose tensioni interne, in cui spesso intervengono le grandi potenze ellenistiche (Egitto, Macedonia, regno Seleucidico, Pergamo, Sparta e infine la stessa Roma): la struttura agraria e sociale arcaica, l'incremento demografico e la scarsità delle risorse inducono i singoli centri a costituire vere e proprie confederazioni di città, alleandosi con le poleis più potenti, come Gortina e Cnosso, nel tentativo di affermare le proprie spinte espansionistiche; nascono pertanto numerosi trattati di alleanze che stabiliscono attività offensive e difensive e definiscono in modo preciso i confini territoriali per ciascun centro.
- TIPOLOGIA SCHEDA Reperti archeologici
-
CONDIZIONE GIURIDICA
proprietà Stato
- ENTE COMPETENTE PER LA TUTELA S162
- ENTE SCHEDATORE Regione Veneto
- DATA DI COMPILAZIONE 1994
-
DATA DI AGGIORNAMENTO
2012
- ISCRIZIONI Per la trascrizione del testo, si è fatto riferimento al Cornell Greek Epigraphy Project's database of Greek inscriptions: A.1 θεός, τύχαι ἀγαθᾶι. ἔδοξε τῶι δάμωι, ἀγαθᾶι τύχαι· εὔξασθαι μὲν τοὺς ἱερεῖς καὶ τοὺς ἱεροθύτας τῶι Ἁλίωι καὶ τᾶι Ῥόδωι καὶ τοῖς ἄλλοις θεοῖς πᾶσι καὶ πάσαις καὶ τοῖς ἀρχαγέταις καὶ τοῖς ἥρωσι, ὅσοι ἔχοντι 5 τὰν πόλιν καὶ τὰν χώραν τὰν Ῥοδίων, συνενεγκεῖν Ῥοδίοις καὶ Ἱεραπυτνίοις τὰ δόξαντα περὶ τᾶς συμμαχίας· ἐπιτελέ<ω>ν δὲ τᾶν εὐχᾶν γενομενᾶν θυσίαν καὶ πόθοδον ποιήσασθαι, καθά κα δόξηι τῶι δάμωι. vac. κυρωθείσας δὲ τᾶς συμμαχίας καὶ τῶν ὅρκων συντελεσθέντων κατὰ τὰ γεγραμμένα, ὑπάρχειν συμμα- 10 χίαν <Ἱεραπυτνίοις> ποτὶ τὸν δᾶμον τὸν Ῥοδίων καὶ συνεργεῖν Ἱεραπυτνίους τῶι δάμωι τῶι Ῥοδίων, καὶ πόλιν καὶ λιμένας καὶ ὁρματήρια παρέχει<ν>, καὶ εὔνους καὶ φίλους καὶ συμμάχους ὑπάρχειν εἰς τὸν ἅπαντα χρόνον. vac. καὶ εἴ τίς κα ἐπὶ πόλιν ἢ χώραν στρατεύ- ηται τὰν Ῥοδίων ἢ τοὺς νόμους ἢ τὰς ποθόδους ἢ τὰν καθεστα- 15 κυῖαν δαμοκρατίαν καταλύηι, βοαθεῖν Ἱεραπυτνίους Ῥοδίοις παντὶ σθένει κατὰ τὸ δυνατόν. εἰ δέ κα ὁ δᾶμος ὁ Ῥοδίων μεταπέμπηται συμμαχίαν παρὰ Ἱεραπυτνίων, ἀποστελλόντων τὰν συμμαχίαν Ἱεραπύτνιοι ἐν ἁμέραις τριάκοντα, ἀφ ἇς κα παραγγείλωντι Ῥόδιοι, ἄνδρας διακοσίους ὅπλα ἔχοντας, εἴ 20 κα μὴ ἐλασσόνων χρείαν ἔχωντι Ῥόδιοι· τῶν δὲ ἀποστελλομέ- νων ἐόντων μὴ ἐλάσσους τῶν ἡμίσων Ἱεραπύτνιοι. vac. εἰ δέ κα πόλεμος περιέχηι Ἱεραπυτνίους, ἀποστελλόντων ὅσους κα {τα} δυ- νατὸν ἦι αὐτοῖς. vac. τοῖς δὲ πεμπομένοις παρὰ Ἱεραπυτνίων παρ- εχόντων Ῥόδιοι πορεῖα εἰς τὰν διακομιδὰν τὰν ἐκ Κρήτας 25 εἰς Ῥόδον. καὶ εἰ μέν κα τὰ<ν> συμμαχίαν μεταπέμπωνται Ῥόδιοι ἐν τέσσαρσι τοῖς πράτοις ἔτεσιν, ἀφ ἇς κα παρα- γένωνται ἁμέρας εἰς Ῥόδον οἱ σύμμαχοι διδόντων ἑκάστῳ ἀνδρὶ Ῥόδιοι ἑκάστας ἁμέρας ἐννέ ὀβολοὺς Ῥοδίους, τοῖς δὲ ἁγεμόσι ἁγουμένοις ἑκάστωι ἀνδρῶν μὴ ἐλασσόνων πεντή- 30 κοντα διδόντων ἑκάστωι τᾶς ἁμέρας ἑκάστας δραχμὰς δύο. vac. εἰ δέ κα μετὰ τὸν γεγραμμένον χρόνον μεταπέμπωνται Ῥόδιοι τὰν συμμαχίαν, τὰ μὲν ἄλλα γινέσθω κατὰ ταὐτὰ, ἀφ ἇς δέ κα ἔλθωντι ἁμέρας τοὶ ἀποστελλόμενοι σύμμαχοι παρὰ Ἱεραπυ- τνίων εἰς Ῥόδον, παρεχόντων Ἱεραπύτνιοι τοῖς ἁποσταλεῖσι συμ- 35 μάχοις τὰ ὀψώνια ἁμέρας τριάκοντα, τοῦ δὲ ὑπολοίπου χρόνου διδόντων Ῥόδιοι καθὰ γέγραπται. vac. εἰ δέ κα συστᾷ πόλεμος Ῥο- δίοις ποτί τινα τῶν ἐν συμμαχίαι ἐόντων Ἱεραπυτνίοις, εἰ μέν κα πολεμῶντ<α>ι Ῥόδιοι, ἀποστελλόντων τὰν συμμαχίαν Ῥοδίοις Ἱεραπύτν<ι>οι, εἰ δέ κα πολεμῶντι κατάρξαντες πολέμου, μὴ ἐπά- 40 ναγκες ἔστω Ἱεραπυτνίοις ἀποστέλλειν συμμαχίαν Ῥοδίοις. vac. εἰ δέ κα ξενολογίου χρείαν ἔχωντι Ῥόδιοι ἐκ Κρήτας, παρεχόντων Ἱεραπύτνιοι ἀσφάλειαν τῶι ξενολογίωι ἐν τᾶι πόλει, παρεχόντων δὲ καὶ ἐν τᾶι χώραι καὶ ἐν ταῖς νάσοις ταῖς παρ αὐτῶν κατὰ τὸ δυνατόν, καὶ πάντα συνεργούντων εἰς τὸ συντελεσθῆμεν 45 Ῥοδίοις τὸ ξενολόγιον· ἄλλωι δὲ κατὰ Ῥοδίων ξενολόγιον μηθενὶ διδόντων παρευρέσει μηδεμιᾶι, μηδὲ στρατευέσθω Ἱεραπυτνίων μηθεὶς κατὰ Ῥοδίων παρευρέσει μηδεμιᾶι, ἢ ἔνοχος ἔστω τοῖς ἐπιτιμίοις καθάπερ εἰ ἐπὶ τὰν Ἱεραπυτνίων πόλιν ἐστρατεύετο, χωρὶς ἢ ὅσοι πρὸ τᾶσδε τᾶς συνθήκας ἐξεστρατεύκαντι. vac. ταῖς δὲ 50 δυνάμεσι ταῖς ἀποστελλομέναις ὑπὸ Ῥοδίων πάντα συμπρασ- σόντων Ἱεραπύτνιοι κατὰ δύναμιν τὰν αὐτῶν, πᾶσαν πρόνοιαν ποιούμενοι καθότι καὶ τῶν ἰδίων πολιτᾶν. vac. καὶ εἴ κα συνιστᾶται λᾳστήρια ἐν Κρήται καὶ ἀγωνίζωνται Ῥόδιοι κατὰ θάλασσαν ποτὶ τοὺς λᾳστὰς ἢ τοὺς ὑποδεχομένους ἢ τοὺς συνεργοῦντας 55 αὐτοῖς, συναγωνιζέσθων καὶ Ἱεραπύτνιοι κατὰ γᾶν καὶ κατὰ θάλασσαν παντὶ σθένει κατὰ <τὸ> δυνατὸν τελέσμασι τοῖς αὑ- τῶν· καὶ τοὶ μὲν λᾳσταὶ τοὶ ἁλισκόμενοι καὶ τὰ πλοῖα αὐτῶν παραδιδόσθω Ῥοδίοις, τῶν δὲ ἄλλων ἔστω τὸ μέρος ἑκάστωι τῶν συναγωνιξαμένων. vac. κατὰ ταὐτὰ δὲ καὶ Ῥόδιοι ἐόντων 60 Ἱεραπυτνίοις εὖνοι καὶ φίλοι καὶ σύμμαχοι εἰς τὸν ἅπαντα χρόνον, καὶ τοὶ ἄρχοντες τοὶ ἀποστελλόμενοι ὑπὸ Ῥοδίων ἐπὶ τᾶν ναυτικᾶν δυναμίων ἐπιμελέσθω τᾶς πόλιος τᾶς Ἱεραπυτνίων καθάπερ τᾶς ὁμοτελοῦς, πάντα πράσσοντες τὰ ποτ ἀσφάλειαν καὶ σωτηρίαν τᾶς πόλιος τᾶς Ἱεραπυτ- 65 νίων. καὶ εἴ τίς κα βασιλεὺς ἢ δυνάστας ἢ ἄλλος ὁστισοῦν ἐπὶ πόλιν στρατεύ<ηται> τὰν Ἱεραπυτνίων, βοαθούντων Ἱεραπυτ- νίοις εἰς τὰν πόλιν παντὶ σθένει κατὰ τὸ δυνατόν. vac. εἰ δέ τίς κα τὰς ἀπὸ τοῦ δικαίου γινομένας ποθόδους ἐκ θαλάσσας παραιρῆται Ἱεραπυτνίων ἢ τὰν καθεστακυῖαν δαμοκρατίαν 70 παρὰ Ἱεραπυτνίοις καταλύῃ καὶ συμμαχίαν μεταπέμπωνται Ἱεραπύτνιοι, ἀποστελλόντων Ῥόδιοι Ἱεραπυτνίοις τριήρεις δύο ν̣ δύ̣ δ̣ι̣δ̣ό̣νν Ῥόδιοι· τ̣ο̣ῦ̣ ὑ̣π̣ο̣λοίπου χρόνου δι- τ̣ρ̣ι̣ήρη τοῦ μηνὸς ἑκάστου δραχμὰς μυρίας. #⁹⁰⁰ εἰ δέ κα πόλεμος περιέχ τ̣ων συμμαχίαν ἅγ κα δυνατὸν ἦι. {²swastika}² εἰ δέ κα πόλεμον ἐξενέγκωντι Ἱεραπύτνιοι 75 υ τᾶς Ῥοδίων γνώμας, μὴ ἐπάναγκες ἔστω Ῥοδίοις ἀποστέλλει<ν> συμμαχίαν. τὰν δὲ συ- μαχίαν ἀποστελλόντων Ῥόδιοι ἐν ἁμέραις τριάκοντα ἀφ ἇς κα παραγγείλωντι Ἱεραπύτνιοι χωρὶς ἢ εἰ τὸν ἐνεστακότα Ἱεραπυτνίοις πόλεμον ποτὶ Κνωσίους καὶ τοὺς συμμάχους· εἰς δὲ τοῦτον μὴ συμμα- χούντων Ῥόδιοι Ἱεραπυτνίοις. μὴ στρατευέσθω δὲ μηδὲ Ῥοδίων μηθεὶς κατὰ Ἱεραπυτνίων παρευρέσ μηδεμιᾶι, ἢ ἔνοχος ἔστω τοῖς ἐπιτιμίοις καθάπερ εἰ ἐπὶ τὰν Ῥοδίαν ἐστρατεύετο, χωρὶς ἢ ὅσοι πρὸ τᾶσδε 80 συνθήκας ἐξεστρατεύκαντι. εἰ δέ τινές κα τῶν ὑποδεχομένων τοὺς λαιστὰς ἢ συνεργούντων α̣- τοῖς, συστρατευσάντων Ἱεραπυτνίων Ῥοδίοις ἐπὶ τὰν κατάλυσιν τοῦ λαιστηρίου, πόλεμον ἐξενέγκω̣- τι Ἱεραπυτνίοις διὰ ταύταν τὰν στρατείαν, βοαθούντων Ῥόδιοι Ἱεραπυτνίοις παντὶ σθένει κατὰ τὸ δυ- τόν, καὶ ὁ ταῦτα πράσσων πολέμιος ἔστω Ῥοδίοις. εἰ δέ κα ξενολογήσωντι Ἱεραπύτνιοι ἐκ τᾶς Ἀσίας εἰς ἴδιο̣ πόλεμον, πάντα τὰ δυνατὰ συμπρασσόντων αὐτοῖς Ῥόδιοι εἰς τὸ ἀσφαλῶς διακομισθῆμεν τὸ ξενολόγιο̣ 85 εἰς Ἱεράπυτναν, ἄλλωι δὲ κατὰ Ἱεραπυτνίων ξενολόγιον μηθενὶ συνκατασκευαζόντων Ῥόδιοι παρε- ρέσει μηδεμιᾶι. ἐξέστω δὲ καὶ διορθώσασθαι τᾶς συνθήκας, εἴ τί κα δοκῆι ἀμφοτέραις ταῖς πόλεσι δια- πρεσβευσαμέναις ποθ αὑτάς· ἃ δέ κα κοινᾶι δόξηι, ταῦτα κύρια ἔστω. κυρωθείσας δὲ τᾶς συνθήκας ἑλ- θω ὁ δᾶμος παραχρῆμα ἄνδρας πέντε· τοὶ δὲ αἱρεθέντες μετὰ τῶν παραγεγενημένων ἐξ Ἱεραπύτν πρεσβευτᾶν ὁρκιξάντων τὸν νόμιμον ὅρκον Ῥοδίους ἅπαντας τοὺς ὄντας ἐν ἁλικίαι ἐμμενεῖν τᾶι συμ<μ>αχ 90 καὶ τᾶι συντάξει τᾶι γεγενημέναι τῶι δάμωι ποτὶ Ἱεραπυτνίους ἀδόλως καὶ ἀπροφασίστως· εὐο- κεῦντι μὲν εὖ εἶμεν, ἐπιορκοῦντι δὲ τὰ ἐναν{αν}τία. {²⁶ἐναντία}²⁶ κατὰ ταὐτὰ δὲ ὁρκιξάντων καὶ τοὺς πρεσβευτὰ τοὺς παρὰ Ἱεραπυτνίων τοὶ πρυτάνιες παραχρῆμα ἐν τᾶι ἐκκλησίαι, ὅρκια παρεχέτω ὁ ἱερών̣, τοὶ δὲ ταμίαι τελεσάντων τὸ ἐκ τοῦ νόμου γεγραμμένον. ὅπως δὲ καὶ Ἱεραπύτνιοι ὀμόσωντι τῶι δ̣- μωι, ἑλέσθαι ἄγγελον, ὁ δὲ αἱρεθεὶς ἀφικόμενος ποτὶ Ἱεραπυτνίους ὁρκιξάτω αὐτοὺς καθὰ καὶ Ῥοδί 95 γέγραπται ποιήσασθαι τοὺς ὅρκους, καὶ ἐμφανιζέτω τὰν εὔνοιαν τὰν ὑπάρχουσαν αὐτοῖς παρὰ τῶι πλήθει τῶι Ῥοδίων. ὅπως δὲ καὶ τὰ δεδογμένα περὶ τᾶς συμμαχίας καὶ τᾶς συντάξιος ἀνα- γραφέντα εἰς στάλας φανερὰ ἦι εἰς πάντα τὸν χρόνον, ὁ μὲν δᾶμος ἀναθέτω στάλαν ἐν Ῥόδωι ἐν τ ερῶι τᾶς Ἀθάνας, τοὶ δὲ πωληταὶ ἀποδόσθων, καθά κα ὁ ἀρχιτέκτων συγγράψηι, ὅπως ἐργασθῆι πέτρ Λαρτίας καὶ τὰ κεκυρωμένα περὶ τᾶς συμμαχίας ταῖς πόλεσι ἀναγραφῆι καὶ τεθῆι εἰς τὸ ἱερὸν μὴ - 100 ον τέλεσμα ποιοῦντες δραχμᾶν ἑκατόν· τὸ δὲ εὑρὸν τοὶ ταμίαι δόντων ἀπὸ τῶν ἐς τὰ κατὰ ψαφίσμα ἐκκειμένων. ἀναγραψάντων δὲ καὶ Ἱεραπύτνιοι καὶ θέντων παρ αὐτοῖς ἐν τῶι ἱερῶι ὁπεῖ κα δόξηι Ἱεραπυτν αἱρέθη ἄγγελος vac. ποτὶ Ἱεραπυτνίους vac. Διογένης Ἀριστώνδα. vac. ὁρκωταὶ ἐν Ῥόδω Ἱερόμβροτος Ἀγησιτίμου, Ἀριστόλοχος Πεισιστράτου καθ ὑοθεσίαν δὲ Ἀρχύλλου, Τιμάρατος Νικοτίμο̣υ, vac. Νικόμαχος Ἀριστάρχου, vac. Σπαρτίων Φειδιάνακτος. - capitali - a solchi - greco
- LICENZA METADATI CC-BY 4.0
ALTRE OPERE DELLO STESSO PERIODO - post 205 a.C. - ca.
condividi
